طرز فکر بدبینانه باعث کمبود هر چه بیشتر اعتماد به نفس می‌شود، در حالی که طرز فکر خوش بینانه این امکان را به ما می‌دهد که خودپذیری بیشتری داشته باشیم و در برابر ناملایمات حال خوب‌مان را حفظ کنیم.

با این حال، تفاوت میان یک فرد خوش بین و یک فرد بدبین طرز فکر آن‌هاست و نه چیز دیگر. موضوع فقط سر این است که ما چه دریافتی از خودمان و اتفاقات پیرامونمان داریم و از این دریافت به چه تفسیر و برداشتی می‌رسیم. این که احساس خوبی درباره خودتان داشته باشید، بیشتر مربوط است به دیدگاه‌تان در مورد زندگی تا موقعیت‌تان در زندگی.

افزایش خوش بینی

ابتدا افکار منفی (بدبینانه) را بشناسید و سپس آن‌ها را زیر سوال ببرید. در مورد گذشته چگونه فکر می‌کنید؟ آیا فکر می‌کنید که گذشته تعیین کننده آینده شماست؟ آیا حس می‌کنید که ژن و تربیت شماست که ویژگی‌هایتان را تعیین کرده و بنابراین گریزی از این ویژگی‌ها ندارید؟

این گونه باورها شما را از ایجاد تغییرات در زندگی‌تان باز می‌دارد، پس به این حقیقت باور داشته باشید که تغییر امکان‌پذیر است و این شما هستید که آن را مدیریت می‌کنید. در این شکی نیست که خوش بین بودن برای ما مفید است، همچنین راه بهتری برای زندگی کردن است و افکاری هم که گاه به گاه به ذهنمان می‌رسند، خوشایندترند. از همه مهم‌تر این که خوش بین بودن اعتماد به نفس‌مان را هم افزایش می‌دهد. وقتی ما این طرز فکر را در پیش می‌گیریم که شاید اوضاع رو به راه شود یا اصلا اوضاع آن قدر هم بد نیست، در واقع داریم زهر افکار منفی و بدبینانه‌مان را می‌گیریم.

خوش بین بودن را جدی بگیرید، خیلی بد است که طرز فکر شما طرز فکر بدبینانه‌ای باشد چرا که:

• به احتمال زیاد دچار افسردگی و کمبود اعتماد به نفس می‌شوید.
• به احتمال زیاد، به محض روبه رو شدن با موانع و مشکلات به راحتی نا امید و تسلیم می‌شوید.
• به دلیل عدم خودباوری، خیلی بعید است که در کارتان به موفقیت برسید.
• بدبین بودن ممکن است بر سلامتی جسمی‌تان تاثیر منفی بگذارد. ضمن این که خیلی راحت دچار فشار عصبی/ روحی (استرس) خواهید شد و در زندگی کمتر روی شادی و خوشی خواهید دید.

مثبت فکر کردن

پس افراد خوش بین حوادث را چگونه می‌بینند؟ در طرز فکر آن‌ها چه چیز متفاوتی هست؟

روان شناسان آمریکایی، سه جنبه‌ای را شناسایی کرده‌اند که در طرز فکر خوش بین‌ها و هم بدبین‌ها تعیین کننده است. این سه جنبه/ابعاد عبارتند از:

1. همیشگی دانستن یا ندانستن موضوع

اگر گرایش به این داشته باشید که موقعیت‌ها یا اتفاق‌های بدی را که برایتان پیش می‌آید با کلماتی مانند «همیشه» و «هیچ وقت» توصیف کنید، پس شما دارای طرز فکر بدبینانه هستید. از سوی دیگر برای آن که خوش بینانه فکر کنید، لازم است از کلماتی مانند «گاهی اوقات»، «اخیرا» استفاده کنید. به عبارت دیگر افراد خوش بین، موانع و محدودیت‌ها را موقتی می‌دانند، در حالی که افراد بد بین آن‌ها را همیشگی می‌دانند. برای روشن شدن موضوع، در ادامه نمونه‌هایی آمده است.

نکته در این جاست که وقتی اتفاق بدی برایمان می‌افتد، برخی از ما فورا ناراحت یا حتی نا امید می‌شویم، در حالی که افراد خوش بین ناراحتی‌شان کم کم کاهش می‌یابد یا به طور کلی برطرف می‌شود. اما این ناراحتی در فرد بدبین، حتی بعد از رخ دادن مشکلات کوچک هم باقی می‌ماند. پس از بروز یک مشکل بزرگ، شاید یک فرد بد بین دیگر نتواند خود را بازیابد. چرا که طرز تفکرش به او اجازه نمی‌دهد این موانع و مشکلات را موقتی ببیند و بدین ترتیب مانند خوش بین‌ها خود را بازیابد.

طرز فکر خوش بینانه برای توضیح اتفاقات خوشایند دقیقا نقطه مقابل طرز فکر بدبینانه برای توضیح اتفاقات ناخوشایند است. افراد خوش بین اتفاقات خوشایند را همیشگی می‌بینند، در حالی که افراد بدبین صرفا انتظار به پایان رسیدنشان را می‌کِشند.

2. تعمیم دادن یا ندادن یک مورد خاص

وقتی تفکر ما تعمیم دهنده می‌شود، از یک موقعیت خاص می‌رسیم به موقعیتی کاملا فراگیر. بدبین‌ها به جای آن که یک اشتباه را یک تصادف خاص در نظر بگیرند، آن را نشانه‌ای می‌دانند که از بی کفایتی محض خودشان. به عبارت دیگر بدبین‌ها یک مورد خاص را به همه موارد تعمیم می‌دهند.

3. شخصی کردن با نکردن موضوع

این که خودمان را بابت اشتباهی سرزنش می‌کنیم، دیدگاه بدبین‌هاست. خوش بین‌ها آن چه را اتفاق افتاده ارزیابی می‌کنند، و هر تقصیری را واقع بینانه به گردن می‌گیرند یا نمی‌گیرند. مثلا شما در یکی از امتحانات خوب عمل نکرده‌اید، اگر بدبین باشید به احتمال زیاد خودتان را سرزنش خواهید کرد که چه شاگرد تنبلی هستید، و حتی شاید امتحان‌های دیگرتان را هم ندهید. اما اگر خوش بین باشید نگاهتان وسیع‌تر خواهد بود.

کسانی که بابت هر شکستی خودشان را به شدت سرزنش می‌کنند، دچار کمبود اعتماد به نفس می‌شوند. این که یاد بگیریم در همه اتفاقات خودمان را مقصر ندانیم بلکه با دیدگاهی وسیع‌تر به مسئله نگاه کنیم، به ما کمک خواهد کرد که خوش بینانه‌تر بیندیشیم و به این ترتیب اعتماد به نفسمان هم افزایش می‌یابد. با کمبود اعتماد به نفس، امکان خوش بین بودن وجود ندارد.

چند نکته‌ای که باید به خاطر سپارد:

• طرز فکر بدبینانه صرفا یک طرز فکر است.
• طرز فکر خوش بینانه هم یک طرز فکر است، اما طرز فکری است که به ما امکان می‌دهد همان اتفاقاتی را که بدبین‌ها بد تعبیر می‌کنند، ما به شکل متعادل‌تری تعبیر کنیم.
• مردم، بدبین مادرزاد نیستند، هیچ ژن یا تربیتی قوی‌تر از ذهن شما و توانایی شگرف آن در ایجاد تغییرات، مثبت نیست.
• طرز فکر تعمیم گرا طرز فکری است که می‌خواهد یک مورد خاص را به همه موارد تعمیم دهد. بدبین‌ها به جای آن که یک اتفاق ناخوشایند را صرفا یک اتفاق استثنایی بدانند، آن را دلیلی می‌دانند بر ناعادلانه بودن زندگی.
• این که خودمان را بابت شکستی که خورده‌ایم مقصر بدانیم و سرزنش کنیم، ناشی از طرز فکری بدبینانه است، رویکرد مثبت به مسئله این است که اشتباهمان را واقع بینانه بپذیریم، بدون این که بی جهت خودمان را سرزنش کنیم.
• شخص نکردن موضوع یعنی این که با نگاهی کاملا واقع بینانه به آن چه روی داده، همه احتمالات و امکانات را از همه زوایا مورد بررسی قرار دهیم.
• آن چه اعتماد به نفس ما را کاهش می‌دهد، موانع و مشکلات زندگی نیست، بلکه چگونگی واکنش ما به آن موانع و مشکلات است. با استفاده از قدرتی که طرز فکر خوش بینانه به شما می‌دهد، ناراحتی‌ها و نگرانی‌هایتان را به دست فراموشی بسپارید.

تهیه کننده: خانم سعادت

نویسنده: کریستین ام. ویلدینگ

مترجم: پژمان طهرانیان